Program Kongresu

24. Wczesnośredniowieczne grody w Europie Środkowo-Wschodniej jako narzędzia władzy nad ludźmi i terytorium

Gród – z definicji teren ogrodzony. Brzmienie tego terminu we wszystkich językach słowiańskich jest zbliżone, występowanie ufortyfikowanych obiektów na wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyźnie powszechne, choć interpretacje tego zjawiska zróżnicowane. Pozostałości takich fortyfikacji są zazwyczaj łatwe do zaobserwowania, nawet bez podejmowania badań archeologicznych. W optyce wielu, zwłaszcza dawniejszych badaczy, wznoszono je w odpowiedzi na zagrożenia zewnętrzne, choć nie musiało ono być przyczyną kluczową, a na pewno nie jedyną skoro zagrożenia występowały zawsze, a grody na ziemiach polskich powstawały głównie w dwóch okresach dziejów – u schyłku epoki brązu i na początku epoki żelaza wznosiła je ludność kultury łużyckiej, a potem dopiero 1000 lat później ponownie zaczęli robić to Słowianie. Czy więc funkcja militarna była najważniejsza, czy o ich powstawaniu decydowały inne czynniki? Co lub kto zmuszał ludność do podejmowania trudu ich budowy? Kto grody budował i w jakim celu? Tym właśnie zagadnieniom chcemy przyjrzeć się w ramach planowanej sekcji kładąc nieco większy nacisk na zagadnienie grodów jako rozmieszczonych w przestrzeni osadniczej elementów systemu władzy.

24. Early medieval strongholds in the Middle East Europe as an instruments of power over people and territory

The Polish word "gród" (often translated into English as "stronghold", but literally should be translated as "enclosure") means by definition an enclosed area. This term sounds similar in all Slavic languages, while the differences concern its interpretation. Human made fortifications are easy to observe, even without archaeological research, and many, especially older interpretations, point mainly to an external threat as the reason for their construction. However, this was probably not the main reason, as the threads had always been there, and fortified settlements were built mainly in two periods of (pra)history on the territory of Poland - at the end of the Bronze Age and the beginning of the Iron Age by people of the Lusatian culture, and then only 1000 years later by the Slavs. So, was the military function the most important, or were there other factors at play? What or who forced people to make an effort to build them? This is what we want to look at in this section, with a little more emphasis on the question of fortified settlements as elements of power in the settlement landscape.


Koordynatorzy
Instytut Archeologii i Etnologii Polska Akademia Nauk
Uniwersytet Łódzki

Organizatorzy